Veelgestelde vragen

Agroforestry is het combineren van meerjarige, houtige gewassen met de teelt van eenjarige gewassen en/of dierlijke productiesystemen. Kortom: het inpassen van bomen en struiken in de landbouw.

Agroforestry biedt mogelijkheden om robuuste productieve landbouwsystemen te realiseren. Systemen die door hun interne diversiteit beter bestand zijn tegen onder andere klimaatverandering én economische risico’s spreiden. Agroforestry op een bedrijf zorgt niet alleen voor voedsel, maar levert ook verschillende ecosysteemdiensten. 

De verschijningsvormen van agroforestry zijn erg divers en variëren van struiken als voederboom voor vee op grasland tot een complex voedselbos. Internationaal wordt agroforestry vaak aangeduid als een verzamelnaam voor landbouwsystemen waarin bewust houtigen (bomen en struiken) gecombineerd worden met andere landbouwgewassen of veeteelt op hetzelfde stuk land. Dit wordt gedaan vanwege de ecologische en economische voordelen. In Nederland vallen voedselbossen ook onder de definitie van agroforestry.  

Het Agroforestry Netwerk Nederland is een samenwerkingsverband van boeren, overheden en kennisinstellingen die agroforestry in Nederland willen versnellen én daarmee een eerlijke boterham willen verdienen. Samen zetten ze zich in voor productieve landbouw, herstel van biodiversiteit en klimaatbestendige bodems door het inpassen van bomen en struiken in de landbouw. Dit noemen we agroforestry. In 2021 richtten zij samen het Agroforestry Netwerk Nederland op.

Het Agroforestry Netwerk Nederland wil door middel van het inpassen van bomen en struiken in de landbouw een productieve landbouw, herstel van biodiversiteit en klimaatbestendige bodems realiseren. Ons streven is 25.000 hectare agroforestry waarvan tenminste 1.000 hectare voedselbos in 2030. Deze ambitie is ook opgenomen in de Bossenstrategie.

We passen agroforestry toe vanwege de verwachte ecologische en economische voordelen. De voordelen staan op deze pagina uitgebreid beschreven.

Terugverdientijd - Agroforestrysystemen en in het bijzonder voedselbossen vragen een (flinke) investering, bijvoorbeeld voor plantmateriaal, die zich pas op de lange termijn terugverdient. Een meerjarig (houtig) gewas heeft nu eenmaal meer tijd nodig dan een eenjarig gewas voordat het vrucht gaat dragen.  

Bij agroforestrysystemen die worden gecombineerd met akkerbouw of veeteelt zal de opbrengst van de meerjarige gewassen op den duur een deel van het verlies aan opbrengsten de akkerbouw- of veeteelt kant compenseren of zelfs overtreffen. Een voedselbos begint (afhankelijk van de ontwerpfilosofie) na 7 jaar de eerste serieuze oogsten te genereren. De verwachting is dat de oogst rond leeftijd van 20 jaar op zijn hoogtepunt is.  

Vraat en/of schuren - Meerjarig (houtige) gewassen zijn met name in hun eerste groeifase kwetsbaar voor wildvraat. Ook is vraat een aandachtspunt in systemen waarbij houtige gewassen worden gecombineerd met dierhouderij. Het plantmateriaal zal dusdanig beschermd moeten worden dat het niet leidt onder vraat of schuren.  

Kennis en kunde - Meerjarige gewassen integreren vraagt een (mogelijk) andere expertise van de ondernemer. Er bestaan diverse netwerken van boeren die elkaar ondersteunen, maar ook cursussen, rondleidingen en plantdagen zoals in de voedselbosbouw (onderaan de pagina).  

Europese landbouwsubsidies - Op dit moment bestaan er alleen voor voedselbossen en hoogstamboomgaarden als vormen van agroforestry een gewascode voor het uitbetalen van betalingsrechten per hectare. Voor de overige vormen van agroforestry kan in de meeste gevallen ook subsidie per hectare worden aangevraagd op basis van gewascodes van individuele gewassen (dus niet het hele systeem). Er zijn subsidies in de maak die zich richten op plantmateriaal voor agroforestrysystemen. Zie ook subsidiemogelijkheden. 

Button: Subsidiemogelijkheden 

Beschikbaarheid van (welk) kweekmateriaal - Met de toenemende populariteit van agroforestry is de kweek van specifieke soorten ook aan het opschalen. Het aanbod blijft echter flink achter bij de vraag.  

Daarnaast is er nog de vraag of het aanbod wel het gewenste aanbod is: welke functionele eigenschappen bieden welke specifieke soorten, rassen (cultivars) en welke onderstammen zijn cruciaal bij fruit dragende soorten?  

Er bestaan verschillende strategieën om de hierboven genoemde aanloop voor te financieren. Voor de hand liggende aanpakken zijn onder meer het gefaseerd integreren van agroforestry in de bestaande bedrijfsvoering of het ontwikkelen van nevenactiviteiten zoals rondleidingen, cursussen of educatie. Ook is het aanhouden van een betaalde baan naast het ontwikkelen van het agroforestry systeem een optie.  

Daarnaast zijn er verschillende soorten subsidiemogelijkheden die helpen een project mogelijk te maken. 

Het initiatief Regeneratieve Boerderij Schevichoven pakt het fundamenteler aan. Daar is besloten alle voorinvesteringen, inclusief de arbeid (inkomen van de boer in de aanlooptijd), te verwerken in de begroting. Hiermee hebben ze geld opgehaald om het initiatief te kunnen starten.  

Nu is dat nog niet mogelijk. In de toekomst gaan we met het netwerk een loket openen waar je deze vragen kunt stellen. Hou daarom de nieuwsbrief in de gaten